นักสิทธิฯ หวั่นบราซิลใช้ กม.ต้านก่อการร้าย ปราบผู้ชุมนุมช่วงฟุตบอลโลก

สภาบราซิลกำลังพยายามผ่านร่างกฎหมายต้านการก่อการร้ายให้ได้ก่อนจะถึงช่วงฟุตบอลโลกในเดือน มิ.ย. ที่พวกเขาเป็นเจ้าภาพ หลังจากเกิดเหตุไม่สงบในงานฟุตบอลปีที่แล้ว แต่ก็มีผู้หวั่นเกรงว่ากม.นี้จะสามารถตีความแบบเหมารวมเพื่อใช้ปราบปรามการชุมนุมอย่างสงบด้วยหรือไม่

21 เม.ย. 2557 เมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมาสำนักข่าวเดอะการ์เดียน รายงานว่า องค์กรสิทธิมนุษยชนแสดงความหวั่นเกรงว่าการเสนอร่างกฎหมายต่อต้านการก่อการร้ายในบราซิลเพื่อเตรียมรับกับการเป็นเจ้าภาพฟุตบอลโลกในปีนี้จะถูกนำมาใช้เป็นข้ออ้างปราบปรามการชุมนุมอย่างถูกกฎหมาย

รัฐบาลบราซิลระบุว่าพวกเขาต้องออกกฎหมายดังกล่าวให้ทันก่อนพิธีเปิดฟุตบอลโลกปี 2557 จะเริ่มต้นในวันที่ 12 มิ.ย. นี้ เนื่องจากฟุตบอลโลกเป็นงานใหญ่ระดับนานาชาติที่มีคนมีชื่อเสียงมาร่วมมากจนอาจตกเป็นเป้าหมายของกลุ่มหัวรุนแรงได้

แต่กลุ่มทนายความ นักการเมือง เอ็นจีโอ และผู้จัดการประท้วง เตือนว่าการใช้คำในร่างกฎหมายที่นำเสนอสู่รัฐสภาบราซิลมีความคลุมเครือมาก และอาจให้อำนาจกองกำลังรักษาความสงบในการจับกุมผู้ประท้วงโดยไม่มีข้อจำกัด

รัฐสภาบราซิลได้ผ่านร่างกฎหมายมาตรา 449 ซึ่งระบุให้มีการจำคุก "ผู้ที่ก่อเหตุหรือยุยงให้เกิดความหวาดกลัวในวงกว้าง โดยวิธีการคุกคามหรือพยายามข่มขู่คุกคามชีวิต, สวัสดิภาพ, สุขภาพ หรือ เสรีภาพของคนทั่วไป"

ผู้สนับสนุนร่างกฎหมายนี้บอกว่า กฎหมายนี้มีความจำเป็นในการอุดช่องโหว่กฎหมายในบราซิล โดยแม้ว่าประเทศบราซิลจะไม่มีเหตุการณ์ก่อการร้ายใหญ่มาเป็นเวลาหลายปีแล้ว แต่ประเทศก็ต้องเตรียมรับการเป็นเจ้าภาพงานกีฬาใหญ่และกำลังเริ่มมีชื่อเสียงต่อนานาชาติมากขึ้น

ร่างกฎหมายฉบับดังกล่าวนี้ยังระบุให้อำนาจแก่รัฐต่างๆ ในบราซิลที่มีสนามจัดการแข่งขันฟุตบอลโลก โดยให้เจ้าหน้าที่รัฐนั้นๆ สามารถยับยั้งหรือปราบปรามการชุมนุมที่ก่อให้เกิดความรุนแรงได้ รวมถึงมีการห้ามสวมหน้ากากเช่นเดียวกับการประท้วงด้วยยุทธวิธีแบล็กบล็อก (Black Bloc วิธีการประท้วงของกลุ่มอนาธิปัตย์ที่สวมเสื้อคลุมหัวหรือผ้าปิดหน้าสีดำ) โดยก่อนหน้านี้ในการแข่งขันฟุตบอลคอนเฟเดอเรชันส์คัพเมื่อปีที่แล้ว ก็มีผู้ออกมาประท้วงราวหนึ่งล้านคน แต่ก็มีเหตุรุนแรงในการประท้วงกลุ่มเล็กๆ

อย่างไรก็ตามนักวิจารณ์มองว่ากฎหมายนี้เสี่ยงต่อการทำให้การประท้วงและการก่อการร้ายถูกเหมารวมว่าเป็นเรื่องเดียวกัน โดยฮัมแบร์โต คอสตา หัวหน้าพรรคแรงงานในวุฒิสภาบราซิลบอกว่า ถืงแม้กฎหมายต่อต้านการก่อการร้ายจะจำเป็น แต่ในการอภิปรายก็ไม่สามารถนิยามคำว่า 'การก่อการร้าย'ให้ชัดเจนได้ ในทางตรงกันข้ามอาจจะทำให้รัฐนำกฎหมายนี้ไปใช้ลงโทษผู้จัดกิจกรรมอื่นๆ เช่นการประท้วง

องค์กรแอมเนสตี้อินเตอร์เนชันแนลกล่าวว่าร่างกฎหมายนี้อาจทำให้การควบคุมเหตุไม่สงบโดยตำรวจของบราซิลแย่ลงไปอีกจากเดิมที่ทำได้ไม่ดีอยู่แล้ว อีกทั้งยังเสี่ยงต่อการละเมิดเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นและสิทธิในการชุมนุมอย่างสงบ

โจอาว ตันเครโด ประธานสถาบันทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนบอกว่ากฎหมายนี้เป็นการก้าวถอยหลังเนื่องจากสามารถนำมาใช้ป้ายสีผู้ชุมนุมได้ อีกทั้งยังไม่เหมาะสมกับประเทศที่เป็นประชาธิปไตย

"คุณไม่สามารถเอาผู้ประท้วงไปเทียบกับผู้ก่อการร้าย นั่นเป็นสิ่งที่ไร้ความรับผิดชอบ เป็นสิ่งที่แม้แต่เผด็จการยังไม่ทำกัน"ตันเครโดกล่าว

ทางด้านประธานาธิบดี ดิลมา รุสเซฟฟ์ ผู้มีอำนาจลงนามผ่านร่างกฎหมายนี้ยังอยู่ในสภาพถูกกดดันจากทั้งสองฝ่าย เนื่องจากรุสเซฟฟ์เคยเป็นฝ่ายกบฏที่ถูกทรมานในช่วงที่ประเทศบราซิลยังเป็นเผด็จการและใช้ชีวิตอย่างอันตรายในช่วงที่หน่วยความมั่นคงมีอำนาจสูง แต่อีกด้านหนึ่งเธอก็ให้สัญญากับฟีฟ่าว่าจะลดความเสี่ยงไม่ให้เกิดเหตุการณ์ความไม่สงบในช่วงฟุตบอลโลก รวมถึงถ้าหากการจัดแข่งฟุตบอลโลกเป็นไปอย่างราบรื่น เธอก็มีโอกาสได้รับความนิยมในการเลือกตั้งเดือน ต.ค. มากขึ้น

ทางการบราซิลเคยประกาศว่าจะมีการเพิ่มกำลังรักษาความสงบมากขึ้น โดยบอกว่าจะมีการวางกำลังตำรวจปราบจลาจล 10,000 นาย ใน 12 เมืองที่มีการจัดแข่งฟุตบอลโลก หน่วยงานข่าวกรองของบราซิลยังได้สอดส่องโซเชียลเน็ตเวิร์กเพิ่มมากขึ้นเนื่องจากเป็นพื้นที่ในการนัดชุมนุม

แม้จะมีการเพิ่มกำลังเจ้าหน้าที่ แต่ทางการบราซิลก็ประเมินว่าการชุมนุมในช่วงฟุตบอลโลกจะลดลงเมื่อเทียบกับปีที่แล้ว ส่วนหนึ่งมาจากการที่รัฐบาลบราซิลได้ให้สัญญาว่าจะเพิ่มงบประมาณด้านสาธารณสุขและการศึกษา เหตุรุนแรงที่เกิดขึ้นยังได้ทำให้ผู้ประสงค์เข้าร่วมการชุมนุมเปลี่ยนใจ จากการสำรวจพบว่าประชาชนในบราซิลที่มีความต้องการเข้าร่วมการชุมนุมลดลงจากร้อยละ 81 ในเดือน มิ.ย. ปีที่แล้ว เหลือร้อยละ 52 ในเดือน ก.พ. ขณะที่มีเพียงร้อยละ 32 บอกว่าพวกเขาสนับสนุนการชุมนุมในช่วงฟุตบอลโลก

เรียบเรียงจาก

World Cup 2014: Brazil's plans for anti-terror law alarm rights groups, The Guardian, 19-04-2014
http://www.theguardian.com/football/2014/apr/19/world-cup-brazil-anti-terror-law-alarms-human-rights-groups