คุยกับคนพา 'สมยศ'ไปงานหนังสือ ทวงหาเสรีภาพการอ่าน-เขียน

 

 

โดยพื้นเพเราเป็นกลุ่มนักอ่านที่ไปงานหนังสือเป็นประจำทุกปี และในปีนี้มีการจัดกิจกรรมวาระกรุงเทพฯ เมืองหนังสือโลก 2556 เราจึงอยากส่งสารถึงผู้ร่วมงานที่เป็นเพื่อนนักอ่านด้วยกัน ว่าสถานการณ์การอ่านบ้านเรายังถูกจำกัดเสรีภาพ เราอยากส่งสารเรื่องเสรีภาพในการอ่าน เขียน พิมพ์ พูด โพสต์ เผยแพร่ จำหน่ายจ่ายแจก

 

อีกอย่างเราอยากส่งสารถึงสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทยที่เป็นเจ้าภาพจัดงานนี้ ให้ตระหนักถึงบทบาทของตนในการปกป้องสิทธิเสรีภาพของผู้จัดพิมพ์และจำหน่ายหนังสืออย่างคุณสมยศ พฤกษาเกษมสุข บรรณาธิการ Voice of Taksin และ Red Power ที่ถูกตัดสินจำคุกด้วยข้อหาที่ตนไม่ได้กระทำ เราอยากให้สมาคมฯ แสดงบทบาทปกป้องเสรีภาพของบรรณาธิการ รวมถึงคุ้มครองเสรีภาพในการเผยแพร่สารคดีข่าวและเอกสารวิกิลีกส์ของคุณเอกชัย หงส์กังวานด้วย

 

 

การที่เราสวมหน้ากากและเสื้อลายขวางระหว่างปฏิบัติการ เพราะมันเป็นสารเดียวที่ต้องการสะกิดให้คนเดินงานหนังสือได้ฉุกคิดว่าสมยศคือใคร ทำไมต้องมางานหนังสือ ทำไมต้องเรียกร้อง Freedom to Read ทำไมต้องเรียกคืนเสรีภาพในการอ่าน เขียน พิมพ์ พูด เผยแพร่ เพราะมันเป็นเสรีภาพพื้นฐานของสังคมประชาธิปไตย

 

ภายใต้หน้ากากสมยศ เราทำกิจกรรมด้วยความสงบ ไม่ส่งเสียงดังรบกวนใคร เราส่งสารอย่างเป็นมิตร เดินแถวตอนเรียงหนึ่งอย่างสุภาพ ท่ามกลางความวุ่นวายเบียดเสียด เราเดินช้าๆ และมั่นคง ไปตามจุดแลนด์มาร์ก เช่น สนพ.ใหญ่ๆ หน้าเวที บันไดจุดนั่งพัก ฯลฯ เราเชื่อว่าคนที่ได้เห็นย่อมรับสารที่เราต้องการสื่อออกไปไม่มากก็น้อย

 

 

 

เรื่องผู้นำหรือใครเป็นแกนนำนี่ เอาเข้าจริงเป็นเรื่องตอบยากเหมือนกันนะ คือปฏิบัติการแบบนี้ มันถูกออกแบบมาให้ง่าย จัดการตนเองได้ ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องมีใครคอยออกคำสั่งใคร แต่จะเป็นการตกลงกันคร่าวๆ ให้เห็นภาพรวมด้วยกันทุกคน เห็นเป้าหมายใหญ่ร่วมกัน จากนั้นแต่ละคนก็จะสามารถออกแบบตัวเองได้ ระหว่างปฎิบัติการก็คุยกันบ้างนิดๆ หน่อยๆ

 

 

ปรกติงานหนังสือจะมีมาสคอตหรือคอสเพลย์เดินโปรโมตหนังสือเรียกร้องความสนใจอยู่แล้ว แต่เราคนเสื้อลายขวางกับหน้ากากสมยศที่เดินอย่างนิ่งสงบ มันจึงกระตุกความสนใจของผู้คนได้มาก เด็กๆ ถามพ่อแม่ว่าทำไมเขาต้องใส่หน้ากาก บางคนซุบซิบกันนั่นสมยศๆ บางคนตกใจบางคนฉงนสนเท่ห์ เราไม่ได้แจกอะไร เราเพียงเดิน หยุด นั่ง เช่นเดียวกับคนที่มางานหนังสือทั่วไป แต่มันทำให้คนสนใจอย่างที่เราคาดไม่ถึง

 

เราเดินมาได้รอบโซน C เข้าโซนเพลนนารี่ฮอล กำลังจะไปโซน Plaza แต่โดนเจ้าหน้าที่สกัดเสียก่อน ตอนนั้นเขาถามว่ามาจากสำนักพิมพ์ไหน เราเงียบ เขาถามว่าใครผู้นำกลุ่ม เราไม่ตอบโต้ ทุกคนพร้อมใจบอกว่ามากันเอง ไม่มีผู้นำ เขาไม่ให้เดินต่อ เราก็นั่ง พอเรานั่ง คนยิ่งมารุมล้อมถ่ายรูป ให้ความสนใจว่าเกิดอะไรขึ้น พอเจ้าหน้าที่กำลังปรึกษากันว่าจะทำยังไงกับพวกเรา เราก็พร้อมใจกันสลายตัว ถอดหน้ากากถอดเสื้อกลมกลืนไปกับฝูงชนคนละทิศละทาง

 

 

 

เป็นธรรมดาว่าคนต้องงง สมยศเป็นที่รู้จักน้อยมากอยู่แล้วในสังคมไทย ปฏิบัติการของเราคือทำให้เขาเกิดคำถาม มองเห็น และอยากรู้ว่าสมยศคือใคร ทำไมต้องสมยศ

 

ตอนเตรียมงานหน้ากากอยู่ที่จุดนัดพบ น้องกลุ่มหนึ่งนั่งข้างๆ หันมาถาม พวกพี่สมยศใช่ไหมครับ อย่างน้อยมีคนรู้จักนะเราว่า ส่วนเจ้าหน้าที่เดินตามคนถ่ายรูป ถามว่าคนนี้ใช่ที่ออกข่าวรึเปล่า เราว่าย่อมมีคนเคยเห็นหน้าสมยศและรู้เลาๆ มาบ้างละน่า

 

 

กิจกรรมนี้คาดหวังสูงสุดให้สมยศถูกบรรจุเป็นประเด็นเล็กๆ ในวงการหนังสือ แม้มันจะไปไม่ถึงแต่อย่างน้อยงานหนังสือครั้งต่อๆ ไปยังมี ตราบใดที่คนพิมพ์ คนเผยแพร่ คนเขียน คนอ่าน ยังถูกจำกัดเสรีภาพภายใต้ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 เราเชื่อว่าการรณรงค์นี้ก็ยังต้องทำต่อไป นอกจากนี้เรายังคิดว่ามันน่าจะส่งผลให้คนเข้าร่วมตระหนักว่า คุณก็ทำได้ ง่ายๆ แต่มีพลัง

 

สุดท้ายกลุ่มเล็กกลุ่มน้อยได้เติบโต สร้างสรรค์กิจกรรมของตัวเอง ตระหนักว่าคนธรรมดาอย่างเราๆ ท่านๆ ก็ลุกขึ้นนำการเปลี่ยนแปลงได้โดยไม่ต้องรอแกนนำ

 

 

 

 

 

ขอขอบคุณภาพจาก "น้องต้น มาแล้วจ้า"