เศรษฐศาสตร์มธ.เสนอแนะรัฐบาล คสช. “อะไรควรทำ อะไรไม่ควรทำ”

ด้านรายรับ

ด้านรายจ่าย

1.เพิ่มอัตราภาษีมูลค่าเพิ่ม เพื่อเพิ่มรายได้รัฐบาลให้มากขึ้น เป็นมาตรการที่ควรดำเนินการมานานแล้ว แต่ควรคำนึงถึงความสามารถในการจ่ายภาษีของประชาชนควบคู่กันด้วย

1.เร่งรัดการกระตุ้นเศรษฐกิจจากการใช้จ่ายของรัฐบาล เนื่องจากภาวะการขยายตัวทางเศรษฐกิจต่ำกว่าศักยภาพแท้จริง

2.สนับสนุนการนำภาษีมรดกมาใช้ แต่ไม่ใช่มาตรการภาษีที่เร่งด่วน นอกจากนี้ยังมีข้อควรระวังว่าอัตราที่กำหนดไม่ควรเป็นภาระของประชาชนมากเกินไป หากออกแบบไม่ดีจะส่งผลให้แทนที่จะเป็นการส่งเสริมการออมของประเทศ จะกลายเป็นการกระตุ้นไม่ให้เกิดการออม

2.การพิจารณาประเภทรายจ่ายเพื่อเป้าหมายแก้ไขความเหลื่อมล้ำควรมีความชัดเจนและตรงกลุ่มเป้าหมายที่แท้จริง มองถึงประโยชน์ของผู้รับมากกว่าการทำแบบเหวี่ยงแหครอคลุมทั้งหมด

3.พิจารณาการขยายการลดหย่อนต่างๆ สำหรับภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา (อาทิ การลดหย่อนค่าใช้จ่ายที่ร้อยละ 40 ของเงินได้บุคคลธรรมดาแต่ไม่เกิน 60,000 บาท) เพื่อเป็นการแบ่งเบาภาระรายจ่ายของประชาชน

3.นำเป้าหมายสัมฤทธิผลการทำหน้าที่ของหน่วยงาน (key performances) ที่ไม่ใช่ผลสำเร็จของการทำหน้าที่ (Process) มาใช้ในการพิจารณาตัดลดงบประมาณฟุ่มเฟือย

4.ควรพิจารณาการยกเลิกหรือเลิกลดหย่อนภาษีต่างๆ ที่อยู่ในระบบภาษีที่ควรมีเพดานจำกัด เช่น LTF เพราะเป็นประโยชน์กับผู้มีรายได้ระดับกลางถึงสูง มากกว่าช่วยผู้มีรายได้น้อย

4.พิจารณานำกฎหมาย พ.ร.บ.การเงินการคลัง พ.ศ..... ที่เคยยกร่างมาใช้เพื่อเป็นการวางรากฐานกำหนดกรอบวินัยการเงินการคลังของภาครัฐในระยะยาว

5. ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างควรได้รับความสำคัญมากกว่าที่เป็น เรียกว่าเร่งด่วนกว่าภาษีแบบอื่นๆ เพราะจะทำให้โครงสร้างภาษีของไทยชัดเจนขึ้นและเป็นเครื่องมือ หรือกลไกบริหารจัดการที่ดินของประเทศให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น นอกจากนี้ยังเป็นการส่งเสริมการพัฒนาของท้องถิ่น โดยรายได้จากการจัดเก็บภาษีเป็นทรัพยากรสำคัญให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนำไปพัฒนาพื้นที่

6.หากนำการคืนภาษีเงินโอนเพื่อผู้มีรายได้น้อย (Negative  income tax) มาใช้จริง ต้องมีการกำกับตรวจสอบผู้ได้รับประโยชน์อย่างจริงจัง หากไม่มีระบบการจัดการที่ดี นโยบายนี้จะเป็นภาระของรัฐบาลในการติดตาม

7. ควรพิจารณาสิทธิพิเศษการส่งเสริมการลงทุน (BOI) ควบคู่กับการลดอัตราภาษีเงินได้นิติบุคคล

8.ควรพิจารณาการนำกฎหมายมาตรการการคลังสิ่งแวดล้อมมาใช้เพื่อกำกับธุรกรรมทางเศรษฐกิจที่ก่อให้เกิดปัญหามลพิษต่อสังคม

9.การพิจารณาภาษีที่มุ่งส่งเสริมการลงทุนของผู้ประกอบการไทยให้ลงทุนในต่างประเทศมากขึ้น โดยเฉพาะกลุ่ม AEC ที่นำไปสู่การแก้ไขรายละเอียดของกฎหมายภาษีเพื่อป้องกันการโอนราคา (transfer pricing) ที่อาจเกิดจากช่องว่างของการเก็บภาษีที่แตกต่างกันระหว่างประเทศ

10.เมื่อมีการนำภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างมาใช้ ต้องมีการพัฒนาศักยภาพการจัดเก็บภาษีที่ดินที่มอให้แก่ อปท.

ข้อเสนอปฏิรูปการบริหารราชการ

1.ปรับการทำหน้าที่ของหน่วยงานภาครัฐให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ลดความซ้ำซ้อนการทำงาน เพิ่มโอกาสเพิ่มสัดส่วนการใช้จ่ายเพื่อการลงทุนของรัฐบาลมากขึ้น

2.ลดภาระภาคเอกชนจากกฎระเบียบราชการที่ไม่จำเป็น

3.กำหนดให้มีการประเมินผลสัมฤทธิ์ หรือ KPIs แท้จริงจากการทำหน้าที่ที่จะเป็นประโยชน์ต่อการสร้าง accountability ของหน่วยงานที่ต้องเชื่อมโยงกลับสู่การใช้ทรัพยากรของประเทศ ทั้งที่อยู่ในรูปของงบประมาณ และไม่ใช่งบประมาณ

สิ่งที่ไม่ควรทำ

สิ่งที่ควรทำ

1.ชะลอการกระจายอำนาจ หรือ ลดระดับการกระจายอำนาจ

1.เพิ่มกลไกการมีส่วนร่วมของประชาชนในการบริหารท้องถิ่น

-แก้กฎหมายที่กำหนดจำนวนผู้เข้าชื่อสำหรับการถอดถอนผู้บริหารท้องถิ่นและการเข้าชื่อเสนอเทศบัญญัติโดยประชาชนให้น้อยลง

-ผลักดันการมีส่วนร่วมของประชาชนในการกำหนดงบประมาณของ อปท.

2. แช่แข็งการเลือกตั้งต่อไป โดยการระงับการเลือกตั้ง > แต่งตั้งข้าราชการแทน >   อปท.ไม่ต้องรับผิดชอบต่อพื้นที่  เพราะแนวทางนี้ไม่ตอบสนองต่อความต้องการของประชาชน

2.ลดอำนาจควบคุม อปท.ของกระทรวงมหาดไทย และเปลี่ยนวิธีกำกับตรวจสอบในแง่กระบวนการ ให้เป็นกำกับในแง่มาตรฐานภาระหน้าที่

-นายอำเภอและผู้ว่าฯ มีอำนาจกำกับควบคุม อปท.อย่างกว้างขวางทั้งอำนาจระงับการปฏิบัติงานของนายก อบต. อำนาจยุบสภาและปลดผู้บริหารของอบต.

-งบประมาณประจำปีของ อบต.ต้องผ่านการอนุมัติของนายอำเภอ ทั้งที่ผ่านการพิจารณาของสภา อบต. แล้ว

3.จัดสรรงบฯ แบบใหม่โดยใช้ความเหลื่อมล้ำระหว่างพื้นที่เป็นตัวตั้ง ปฏิรูปวิธีการจัดสรรงบประมาณสู่ อปท. เพื่อลดความเหลื่อมล้ำระหว่างพื้นที่กำหนดให้พื้นที่ที่ยากจนที่สุดได้รับเงินอุดหนุนมากที่สุด จะช่วยลดอำนาจอัตวินิจฉัยของผู้มีอำนาจส่วนกลางในการกำหนดว่า อปท.ใดจะได้งบประมาณมากน้อยเพียงใด อันเป็นบ่อเกิดของการใช้เส้นสายในการ “วิ่งงบ”

4.ลดสัดส่วนงบอุดหนุนเฉพาะกิจ เพิ่มสัดส่วนงบอุดหนุนทั่วไป เพื่อเพิ่มอิสระทางการคลังของท้องถิ่น

-การให้ “เงินอุดหนุนทั่วไป” ทำให้ อปท.มีอิสระในการใช้จ่าย แต่ในปัจจุบันกลับมีสัดส่วนที่ลดลง

-การให้ “เงินอุดหนุนเฉพาะกิจ” ทำให้ อปท.ไม่มีอิสระในการใช้จ่าย เพราะถูกกำหนดมาแล้วจากรัฐบาลว่า อปท.จะต้องนำไปใช้อะไรบ้าง

-นอกจากนี้เงินอุดหนุนเฉพาะกิจยังเป็นที่ซ่อนงบโครงการของรัฐบาลกลาง เช่น “เบี้ยเลี้ยงอสม.” “เบี้ยคนชรา” แต่ปัจจุบันกลับมีสัดส่วนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

5.ยกเลิก “งบอุดหนุนเฉพาะกิจ เพื่อพัฒนา อปท.กรณีเร่งด่วน” เนื่องจากเป็นงบฯ ที่มีเกณฑ์การจัดสรรไม่โปร่งใส เน้นงานก่อสร้าง อาจไม่ตรงความต้องการของท้องถิ่น นำไปสู่การใช้เส้นสายทางการเมือง สร้างความไม่เท่าเทียม-ไม่เป็นธรรม

6.ยกเลิกระบบราชการส่วนภูมิภาค เปิดโอกาสให้ท้องถิ่นสร้างรูปแบบที่เหมาะสมกับพื้นที่ เช่น เมืองพิเศษ

-“เสน่ห์” และความท้าทายของการกระจายอำนาจอยู่ที่การตอบสนองความต้องการที่หลากหลายของท้องถิ่น ไม่จำเป็นจะต้องมีแต่เทศบาล อบต. อบจ. เท่านั้น

-ควรมี “เมืองพิเศษ” มีหน้าที่พิเศษตามความต้องการของพื้นที่ เช่น เมืองพิเศษการค้าชายแดน (แม่สอด) เมืองพิเศษท่องเที่ยว (ภูเก็ต) เมืองพิเศษอุตสาหกรรม (มาบตาพุด) ฯลฯ

สิ่งที่ควรทำ

สิ่งที่ไม่ควรทำ

1.ดูแลราคาปัจจัยการผลิต โดยกำกับกติกา ลดการผูกขาดและอำนาจตลาดของผู้ขายพันธุ์ ขายปุ๋ย ขายยา ไม่ใช่โดยการอุดหนุนปัจจัยการผลิต (รัฐซื้อมาแจกหรือขายราคาถูก) เพราะนั่นเป็นช่องทางคอร์รัปชั่นและเกษตรกรได้ของคุณภาพต่ำ

1.อย่าโฆษณาโครงการเกินจริง เพราะ “รายได้” ในโครงการของรัฐมักหมายถึง “รายรับ” ที่ลืมหักค่าใช้จ่ายของเกษตรกรและของสังคม

2.รัฐลงทุนด้านข้อมูล, ติดตามข้อมูล และให้ข้อมูลแก่เกษตรกร ข้อมูลที่ทันต่อเหตุการณ์ ครบถ้วน และเห็นแนวโน้มในอนาคตจะทำให้เกษตรกรตัดสินใจได้ดีขึ้นและหลีกเลี่ยงความเสี่ยงได้

2.อย่าติดกับดักนโยบายแทรกแซงราคาผลผลิต เพราะยากที่จะจัดการราคา และยากที่จะควบคุมปริมาณการผลิตและคุมราคาตลาดโลกได้ ตัวอย่างเช่น ข้าว ยางพารา

3.ลงทุนด้านวิจัยและพัฒนา เน้นการเพิ่มคุณภาพผลผลิต การลดต้นทุนการผลิต และลดความเสี่ยง เช่น การพัฒนาพืชพันธุ์ดี การพัฒนาเครื่องจักรทดแทนแรงงานที่หายาก

3.อย่ามุ่งส่งเสริมการขยายการผลิตโดยไร้ขอบเขต เพราะเมื่อผลผลิตมาก ราคาที่ไร่นาจะตกต่ำ เช่น ยางพารา

4.พัฒนาประสิทธิภาพและลดต้นทุนการตลาด ส่วนนี้เป็นช่องว่างที่ไม่มีหน่วยงานรัฐหน่วยใดเข้ามาดูแล เช่น การพัฒนาการขนส่งทางราง ระบบเก็บรักษาพืชผล การแปรรูป การพัฒนาคุณภาพความปลอดภัยด้านอาหาร คัดเกรด สินเชื่อและประกันภัย

4.หลีกเลี่ยงนโยบายที่กระทบฐานการผลิตของเกษตรกรยากจนผู้ที่ไม่มีทางเลือกมากนัก เช่น ทำให้ไร้ที่ดินทำกิน/ ต้องอพยพ/ ดินและน้ำเสื่อมเพราะให้ตั้งโรงงานใกล้ๆ (สิทธิของผู้อยู่ก่อน)

5. การจัดการน้ำ ต้องไม่ลืมว่าการจัดการน้ำสัมพันธ์กับการใช้ที่ดินและการเติบโตของเมือง

6.พัฒนาคุณภาพชีวิตเกษตรกรด้วยระบบสวัสดิการ พัฒนากลไกองค์กรการเงินฐานรากและส่งเสริมบทบาทของ อปท.

ในส่วนของการจ้างให้เลิกทำนานั้น หากดูแลไม่บิดเบือนราคาผลผลิตมากเกินไป เห็นว่าคนอยากทำภาคเกษตรน้อยลงอยู่แล้ว ไม่จำเป็นต้องจ้าง ปัญหาคือ คนที่ยังอยู่ในภาคเกษตร อยากออกแต่ออกไม่ได้เพราะไม่มีทางเลือก รัฐจะดูแล จัดการอย่างไร