ครบกำหนดไล่รื้อบ้านบ่อแก้ว! นักศึกษาลงพื้นที่เฝ้าระวัง-ชาวบ้านยืนยันสู้

 

 

ชุมชนบ่อแก้ว ต.ทุ่งพระ อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ เป็นการปรากฏตัวของผู้ประสบปัญหาการสูญเสียที่ดินทำกิน ภายหลังจากที่องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้  (อ.อ.ป.)  ยึดที่ของพวกเขาไปปลูกยูคาลิปตัส เมื่อปี 2521 เนื้อที่ทั้งสิ้น 4,401 ไร่ ส่งผลให้หลายครอบครัวต้องถูกอพยพจากที่ดินทำกินเดิม บ้างไปอาศัยอยู่กับญาติ บางครอบครัวแตกสลาย กลายเป็นแรงงานรับจ้าง เพราะไม่มีที่ดินทำกิน

 

ตลอดระยะเวลา 30 กว่าปี พวกเขาต้องดิ้นรนต่อสู้เพื่อทวงคืนผืนแผ่นดินเดิม แต่ผลลัพธ์ที่ได้คือการข่มขู่ คุกคามจากผู้มีอิทธิพล ที่เจ้าหน้าที่อ.อ.ป.ว่าจ้างมา การจับกุมดำเนินคดีโดยยัดเยียดข้อหาร้ายแรง เช่น มีอาวุธสงครามไว้ในครอบครอง ในกรณีนายวัก โยธาธรรม ที่ถูกกลั่นแกล้งโดยเจ้าหน้าที่ ในปี พ.ศ. 2529 เป็นต้น

 

ภายหลังปี พ.ศ. 2547 ชาวบ้านผู้เดือดร้อนในเขตอำเภอคอนสาร ได้รวมตัวกันในนาม “เครือข่ายองค์กรชาวบ้านอนุรักษ์ลุ่มน้ำเซิน (คอซ.)”  และทำการชุมนุมที่หน้าสำนักงานสวนป่าคอนสาร ในวันที่ 9 – 11 พฤศจิกายน 2547 ซึ่งถือเป็นปฐมบทของการต่อสู้รอบใหม่ ที่ประชาชนมีรูปการจัดตั้งอย่างเป็นแบบแผน

 

ช่วงปี พ.ศ. 2548 – 2552 พวกเขาผลักดันให้เกิดกลไกการตรวจสอบข้อเท็จจริง โดยมีกลไกรัฐร่วมกับฝ่ายประชาชน คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และหน่วยงานระดับท้องถิ่น ผลปรากฏว่า ทุกกลไกดังกล่าวข้างต้น มีความเห็นตรงกันว่า “สวนป่าคอนสารปลูกสร้างทับที่ดินทำกินของประชาชน ให้ยกเลิกสวนป่าแล้วนำที่ดินมาจัดสรรแก่ผู้เดือดร้อนต่อไป”  อย่างไรก็ตาม มติดังกล่าวไม่ได้รับการปฏิบัติจาก อ.อ.ป.แต่อย่างใด และเป็นที่มาของการเข้ายึดพื้นที่ของชาวบ้านผู้เดือดร้อนในวันที่ 17 กรกฎาคม 2552

 

 

ปฏิบัติการเข้ายึดพื้นที่ในวันที่ 17 กรกฎาคม 2552  ชาวบ้านผู้เดือดร้อนกว่า 200 คน ได้ปักหลักในพื้นที่พิพาท และจัดตั้ง “หมู่บ้านบ่อแก้ว”  ขึ้น เพื่อแสดงสัญลักษณ์ความเป็นเจ้าของพื้นที่ พร้อมกับประกาศเป็นเขตปฏิรูปที่ดินโดยชุมชน ในรูปแบบ “โฉนดชุมชน”  ตามที่ได้ผลักดันให้รัฐบาลสมัยนั้นมีมาตรการทางนโยบายเพื่อคุ้มครองสิทธิที่ดินดังกล่าว กระทั่งมีระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการจัดให้มีโฉนดชุมชน ในเวลาต่อมา

 

 

คือบทเรียนแรกสุดของชาวชุมชนบ่อแก้ว โดยในวันที่ 27กันยายน 2552 อ.อ.ป. ได้เป็นโจทก์ยื่นฟ้องชาวบ้านรวม 31 ราย โดยโจทก์กล่าวหาว่าจำเลยและบริวารได้กระทำการบุกรุกเข้าไปในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าภูซำผักหนามโดยไม่ได้รับอนุญาต จึงขอให้ศาลได้มีมีคำสั่งขับไล่จำเลยและบริวารออกจากพื้นที่ พร้อมกับรื้อถอนสิ่งปลูกสร้าง และไม้ผลไม้ยืนต้นที่ปลูกไว้

 

ปัญหาคดีความจึงเป็นโจทก์ท้าทายในช่วงแรกของการเข้ายึดพื้นที่ นอกจากปัญหาการข่มขู่ คุกคามของเจ้าหน้าที่ที่สนธิกำลังวันละประมาณ 100 นาย ตั้งจุดตรวจรอบบริเวณชุมชนบ่อแก้ว ชาวบ้านได้ประสานงานสภาทนายความในการให้ความช่วยเหลือเรื่องคดีความ และงบประมาณช่วยเหลือในการต่อสู้คดีจากกองทุนยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม

ปัจจุบัน สถานภาพของคดีอยู่ในชั้นการพิจารณาของศาลฏีกา โดยศาลชั้นต้น และศาลอุทธรณ์มีคำพิพากษาให้จำเลยและบริวารออกจากพื้นที่ภายใน 30 วัน ตามฟ้องโจทก์ และอ.อ.ป. ได้แจ้งพร้อมกับวางเงินกับเจ้าพนักงานบังคับคดีเพื่อดำเนินการปิดหมายบังคับคดี แต่ชาวบ้านได้เคลื่อนไหวโดยการเดินเท้าทางไกลจากคอนสารถึง กทม. ในวันที่ 4 กุมภาพันธ์ – 16 มีนาคม 2554 เพื่อเรียกร้องให้รัฐบาลสั่งการให้อ.อ.ป.ถอนการบังคับคดี และเร่งประกาศพื้นที่โฉนดชุมชนในพื้นที่พิพาทสวนป่าคอนสาร

 

การเจรจาระหว่างผู้แทนชาวบ้านกับ อ.อ.ป. เกิดขึ้นในวันที่ 2 มีนาคม 2554 โดยบรรลุข้อตกลง 3 ข้อคือ อ.อ.ป.จะไม่เร่งรัดบังคับคดี การนำพื้นที่จำนวนประมาณ 1,500 ไร่ ไปดำเนินการโฉนดชุมชน ให้ผู้แทนอ.อ.ป. สำนักนายกรัฐมนตรี และชาวบ้านผู้เดือดร้อน ลงพื้นที่ตรวจสอบร่วมกัน ส่วนการใช้ประโยชน์ในพื้นที่ดังกล่าว ให้นำข้อกำหนดของอ.อ.ป.มาปรับปรุงให้เกิดการยอมรับร่วมกัน

 

อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าทั้ง 3 หน่วยงานข้างต้นจะลงสำรวจพื้นที่ร่วมกัน โดยมีเนื้อที่ที่ชาวบ้านเสนอให้นำมาดำเนินการในช่วงฤดูการผลิตปี 2554 จำนวน 250 ไร่ แต่เมื่อชาวบ้านจะเข้าไปทำประโยชน์กลับมีป้ายตรวจยึด จับกุมของเจ้าหน้าที่ป่าไม้ กระทั่งนำมาสู่สถานการณ์เผชิญหน้ากันอีกรอบหนึ่ง ในช่วงเดือน กรกฎาคม  2554

 

ปี พ.ศ. 2555 ชุมชนบ่อแก้วได้ยกระดับเป้าหมายไปสู่การพัฒนาระบบการผลิตในพื้นที่ชุมชน เนื้อที่ประมาณ 120 ไร่ โดยกำหนดเป็น “หมู่บ้านเกษตรกรรมอินทรีย์”  ทั้งพื้นที่แปลงรวม และพื้นที่สิทธิการใช้ส่วนบุคคล ทั้งนี้ เพื่อทำหน้าที่พัฒนาพลังการผลิตของสมาชิกให้สามารถพึ่งตนเองได้ จำหน่ายได้ในผลผลิตบางประเภท การฟื้นฟูระบบนิเวศ ซึ่งเปรียบเทียบกับสวนป่ายูคาลิปตัสของอ.อ.ป. จะเห็นว่ามีนัยที่แตกต่างกันมาก การสร้างความมั่นคงทางอาหาร และความร่วมมือของคนท้องถิ่น